Rain mist| महाराष्ट्रात सध्या पावसाचा जोरदार जोर आहे. पुणे, मुंबई, कोल्हापूर सारखी शहरे पाण्याच्या प्रचंड प्रमाणात साठ्यामुळे भरून जात आहेत. या पार्श्वभूमीवर क्युसेक, टीएमसी आणि विसर्ग या शब्दांची चर्चा सर्वत्र होत आहे. पण या शब्दांचा नेमका अर्थ काय आणि ते आपल्याला का महत्त्वाचे (important) आहेत? चला तर मग याबद्दल थोडक्यात जाणून घेऊया.
क्युसेक (Cusec) म्हणजे काय?
क्युसेक म्हणजे ‘क्युबिक फीट पर सेकंड’. साध्या भाषेत सांगायचे तर, दर सेकंदाला एक घनफूट पाणी म्हणजे एक क्युसेक. धरणातून किती पाणी बाहेर सोडले जात आहे हे मोजण्यासाठी याचा वापर केला जातो. जसे आपण पाणी पिण्यासाठी ग्लास वापरतो, तसे धरणातून पाणी सोडण्याचे प्रमाण मोजण्यासाठी क्युसेकचा वापर होतो.
टीएमसी (TMC) म्हणजे काय?
टीएमसी म्हणजे ‘थाऊसंड मिलियन क्युबिक फीट’. म्हणजेच, एक टीएमसी म्हणजे हजारो कोटी घनफूट पाणी! धरणात एकूण किती पाणी साठले आहे, हे मोजण्यासाठी टीएमसी या एककाचा वापर केला जातो. जसे आपण पाणी एका टाकीत साठवतो, तसे धरणात पाणी साठवले जाते आणि त्याचे मोजमाप (measurement) टीएमसीमध्ये केले जाते.
वाचा मैत्रीची जोडी: अथर्व आणि प्रणय
विसर्ग म्हणजे काय?
विसर्ग म्हणजे धरणातून बाहेर सोडले जाणारे पाणी. जेव्हा धरण पूर्ण भरून जातं, तेव्हा त्यातील अतिरिक्त पाणी बाहेर सोडण्याची प्रक्रियाच विसर्ग म्हणून ओळखली जाते. हा विसर्ग क्युसेकमध्ये मोजला जातो.
क्युसेक, टीएमसी आणि विसर्ग का आहेत इतके महत्त्वाचे?
- पाण्याचे व्यवस्थापन: या मापनांमुळे आपल्याला धरणात किती पाणी आहे, किती पाणी बाहेर सोडायचे आहे, याचा अंदाज बांधता येतो.
- पूर नियंत्रण: जर विसर्ग योग्य पद्धतीने नियंत्रित केला नाही तर पूर येऊ शकतो. म्हणून, या मापनांचा वापर करून पूर नियंत्रणात ठेवण्याचा प्रयत्न केला जातो.
- पाणीपुरवठा: या मापनांमुळे आपल्याला शहरांना आणि गावांना पुरेसा पाणी पुरवठा (supply) कसा करायचा हे ठरवता येते.
काय काळजी घ्यायची?
- माध्यमांचे वृत्त: दररोजच्या बातम्यांमध्ये क्युसेक, टीएमसी आणि विसर्ग या शब्दांचा वापर होत असतो. त्यामुळे या शब्दांचा अर्थ समजून घेणे आवश्यक आहे.
- प्रशासनाच्या सूचना: प्रशासन जेव्हा पूरसंबंधी सूचना देत असते तेव्हा त्यात क्युसेक आणि टीएमसी या शब्दांचा वापर होतो. त्यामुळे या सूचनांचा योग्य अर्थ लावणे आवश्यक आहे.
- सुरक्षा: जर तुमच्या परिसरात धरण असून त्यातून विसर्ग (dissolution) सुरू असेल, तर सुरक्षित ठिकाणी जाण्याचा प्रयत्न करा.
